✏लिपीतले मजले : ज्ञानभाषा whatsapp समुहावर रंगलेली चर्चा✏

🔵डॉ. वसंत काळपांडे सर : आचार्य विनोबा, स्वातंत्र्यवीर सावरकर यांनी लिपिसुधारणेसाठी बहुमोल कार्य केले आहे. सावरकरांनी देवनागरीच्या तिमजली पद्धतीऐवजी एकमजली पद्धती सुचवली. विनोबा बहुभाषिक असल्यामुळे त्यांनी सुचवलेल्या सूचना समन्वयवादी होत्या. जहाज, चमचा या शब्दांतील च आणि ज या अक्षरांच्या खाली नुक्ता (टिम्ब) देण्याची पद्धत त्यांनी सुचवली. त्यांच्या 'गीताई'मध्ये ही पद्धत वापरली आहे. या दोघांच्याही सुधारणा लोकांनी स्वीकारल्या नाहीत. परंतु किर्लोस्कर प्रकाशन प्रागतिक विचारांचे असल्यामुळे आणि त्यांचार वाचकवर्ग सुजाण आणि संख्येने मोठा असल्यामुळे त्यांनी ज्या सुधारणा अमलात आणल्या त्या लोकांनी बऱ्याच प्रमाणात स्वीकारल्या.
स्वरचिन्हे अ, आ, इ, ई, ...ऐवजी 'अ'ला काना, वेलांटी, उकार, मात्रा ही पद्धत किर्लोस्कर प्रकाशनानेच सुरू केली. अनेक वर्षे अनेकजण ही पद्धत वापरत होते. मल्याळमने एकमजली पद्धत अनेक वर्षांपासून सुरू केली आहे. गेल्या काही वर्षांपासून काळाची चाके पूर्ववत आणण्याचा संस्कृतिरक्षकांचे प्रयत्न सुरू झाले आहेत. परंतु त्यांना यश मिळत नाही. काळाची चाके उलटी फिरवणे खूप कठीण असते असे म्हणतात त्याचाच प्रत्यय येतो आहे.
__________________________
🔵निवेदिता खांडेकर : एकमजली पद्धत ?? अजून विस्तारानी सांगा please
__________________________
🔵डॉ. वसंत काळपांडे सर  : देवनागरी लिपीत शिरोरेषेच्या खाली मूळ अक्षर असते. तो पहिला मजला. अक्षराखाली उकार किंवा 'र'ची खूण असते. तो तळमजला शिरोरेषेच्या वर वेलांटी,  मात्रा, अनुस्वार किंवा ऍ/ऑ मधील चंद्रकोर. हा दुसरा मजला. 'राष्ट्रीय' या शब्दातील 'ष्ट्री' या अक्षरात तिन्ही मजले आहेत. रोमन लिपी, म्हणजे इंग्रजीसाठी वापरली जाणारी लिपी एकमजली किंवा एकरेषीय (Linear) आहे. सध्या वापरली जाणारी मल्याळम ही लिपीसुद्धा लिनीअर किंवा एकमजली आहे. इंग्रजी मुळाक्षरे आणि ध्वनी यांच्याबाबत वर गोंधळ झाला आहे. इंग्रजीत 20 स्वर,द्विस्वर व 24 व्यंजने आहेत. क्ष सारखे जोड ध्वनी घेतले तर ही संख्या खूप वाढेल. भारतीय भाषा समृद्ध आहेत त्याची कारणे ध्वनिसंख्येत शोधायला नकोत. ती ऐतिहासिक भौगोलिक साहित्यिक ज्ञानात्मक अशी अनेक पदरी आहेत.
__________________________
🔵निवेदिता खांडेकर : @काळपांडे सर ... धन्यवाद. अजून एक प्रश्न:  phonetics चा विचार करता तीनमजली पद्धत जास्ती चांगली नाही का? एकमजली पद्धतीत हे issues address केल्या जातात का?
__________________________
🔵डॉ. वसंत काळपांडे सर  : मला नाही सांगता येणार? यात सवयीचा परिणामसुद्धा महत्त्वाचा असू शकेल. मल्याळम भाषेत पूर्वी तीन मजली पद्धत होती. गेली बरीच वर्षे एकमजली पद्धत आहे. तिथे काही अडचण आली आहे असे दिसत नाही. जुन्या पद्धतीसाठी आग्रही असलेल्या मंडळींचे दोनच मुद्दे आहेत:-
1. जुनी मल्याळी वळणाची लिपीची पुन:स्थापना करणे, आणि
2. एकरेषीय पद्धतीमुळे छपाईसाठी जागा जास्त लागते.
परंतु या प्रयत्नांना यश मिळालेले नाही.
__________________________
🔵निवेदिता खांडेकर : अच्छा ... एखादं उदाहरण देता येईल या conversion चं?
वसंत काळपांडे सर : न,इव,एद,इत,आ =
निवेदिता
, ही खूण मी हलंतसाठी वापरली आहे.
__________________________
🔵डॉ. अमेय गोखले : देवनागरी लिपी पूर्वी एकमजली होती का ?
__________________________
🔵 डॉ वसंत काळपांडे सर : मला नाही माहिती. माझा अभ्यास नाही. उत्सुकतेपोटी मिळवलेली माहिती तुमच्यापुढे मंडळी आहे, एवढेच.
__________________________
🔵निवेदिता खांडेकर : ती का मागे पडली? प्रज्ञा सांगू शकेल बहुधा
__________________________
🔵सुचिकांत: मोडी छपाईला अवघड असल्याने मागे पडली ..
__________________________
🔵डॉ वसंत काळपांडे सर : मोडी ज्याला cursive writing म्हणतात तशी लिपी आहे. छपाई आणि वाचन या दोन्हींसाठी ती अवघड असल्यामुळे ती मागे पडली. English cursive writing च्या बाबतीतसुद्धा जगभर अशीच परिस्थिती झाली आहे.
__________________________
🔵निवेदिता खांडेकर : पण digital युगात हा problem यायला नको. पहिले एक एक अक्षर जुळवून छपाई असायची. Not anymore
__________________________
🔵सुचिकांत: पण त्यावेळी अवघड असल्याने देव नागरीने टेक ओव्हर केले ना .. आता ५० वर्षे आपण देवनागरी वापरत आहोत ..
__________________________
🔵डॉ वसंत काळपांडे सर : तरी वाचायला कठीण असतेच. अमेरिकेतल्या शाळांमध्ये cursive writing जवळपास बंद झाले आहे. ते पुन्हा सुरू व्हावे म्हणून थोड्या लोकांचे प्रयत्न सुरू आहेतच.
__________________________
🔵सुचिकांत: डिजिटल युगामध्ये आहोत म्हणून याचा फायदा सी Dak वाले मोडी पुनरुज्जीवित करत आहेत ..*C-Dac
__________________________
🔵निवेदिता खांडेकर : वा ..  याविषयी एखादी post येऊदेत
सुचिकांत: http://abpmajha.abplive.in/videos/mumbai-maharashtra-govt-and-cdac-efforts-for-preserve-modi-lipi-ancient-script-180192 - व्हिडियो पहा .
__________________________
♦प्रीति कामत-तेलंग: फार माहितीपूर्ण चर्चा रंगलेली आहे आज समुहात असे दिसतेय. सर्वांचे धन्यवाद!!!
♦सुचिकांत: होना .. मला लिपीत मजले असतात हा प्रकार नवीन होता
प्रीति कामत तेलंग: मलाही!!
♦वैशाली के : खूप माहिती मिळाली 🙏
__________________________

      || ज्ञानभाषा मराठी ||
|| माझी शाळा📚माझी भाषा ||