ज्वारी, ज्वारीच्या जाती, जोंधळे, मिलो, हुरडा

दिनांक:०७/०७/२०१६.

💮समूहात झालेली चर्चा संकलित रूपाने!!!💮

💮प्रसाद हेन्द्रे: दक्षिण भारतात बोलल्या जाणाऱ्या मराठीला (अगदी तंजावूर पर्यंत) भावसार किंवा नामदेव (हे मी विकी वर वाचले) मराठी म्हणतात. खूप जास्त प्रादेशिक प्रभाव दिसतो. उच्चारणात जमीन-आसमानाचा फरक आहे, कि नवख्या माणसाला हे शब्द मराठी का असा प्रश्न पडावा!  जसं रंधपम्- जेवण बनविणे. रांधणं ह्या शब्दावर दक्षिण भाषेचा उपचार करून "म्" लावले. मला वाटतंय ही भाषा कोकणीच्या जवळ असावी.
          जुन्या ग्रामीण मराठी चित्रपटात जोंधळं हा शब्द सर्रास वापरला जायचा.

💮‪संतोष सर: Sir, jwari mahnje jondhale nasun ha ek jwaricha prakar ahe jse hybrid, pivli. Jondhle he pik fakt rabbi hangamatch ghetle jate tr hybrid ani pivli hi kharip hangamtil pik ahet. Jondhale ya pikala  jamin hi kali an supik lagte. Bider dist mde he pik mothya paramanat ghetle jate. Mrathwadya made ya jwarila badijwari  asehi mahntat.

💮सुचिकांत: संतोष सर, मी मराठी विश्वकोशात पाहिले, तिथे ज्वारी (जोंधळे) असेच लिहिले आहे .. तरी तुम्ही म्हणत असाल तर असेल बरोबर

💮संतोष सर: सांगली कडे जोंधळे आणि शाळु हे ज्वारीसाठीच वापरले जातात

💮मृण्मयी...मृणाल: हुरडा म्हणजे??
‪
💮शिवकृष्णजीं‬: हुरडा म्हणजे ज्वारीची कणसे.

💮सुचिकांत: मी खूप लहान असताना खाल्ला आहे .. नक्की सांगता येणार नाही .. गुगल केले तर किंवा समुहातील सदस्य सांगू शकतील

💮शिवकृष्ण सर‬: कच्ची कणसे असतात,,, ती शेतात शेकोटी करून त्यावर भाजून तिखट मीठ टाकून खातात,,,

💮मृण्मयी...मृणाल: अच्छा!!

💮शिवकृष्ण सर‬: आमच्या इकडे सर्रास हुरडा पार्टी म्हणून बरेच जण शेतात शाळू असेल तेथे जातात

💮मृण्मयी...मृणाल: मस्त ना!!

💮शिवकृष्ण सर‬: उत्तम चव,

💮मृण्मयी...मृणाल: शाळू?

💮शिवकृष्ण सर‬: पुण्यात सुद्धा 80 रुपये पाव किलो(?) असा सुटत हुरडा मिळतो,,,, पण शेतात जाऊन खाणे हे चवीचेच

💮प्रसाद हेन्द्रे‬: शाळू. शाळी=मालदांडी हे बरोबर आहे का??

💮मृण्मयी...मृणाल: दोन्ही शब्द माहित नाहीत!!

💮सुचिकांत: गुगल केल्यास ज्वारीचे प्रकार दिसतात. एक नाव मराठी एक हिंदी

💮धनु भाऊ: ज्वारीस जुंधळे  असे आमच्या भागात म्हणतात .पण हायब्रीड ज्वारी वेगळी आणि रब्बी ची जुधळे

💮प्रसाद हेन्द्रे‬: ज्वारीच्या काही वाणांची नोंद शाळू म्हणून केली जाते. मालदांडी हा सोलापूर, सांगली, मराठवाडा भागांत रब्बी हंगामात पिकवला जाणारा पारंपारिक वाण आहे. मला वाटतं हाच वाण हिरड्यांसाठी वापरला जातो. संकरित नाही.

💮सुचिकांत: मालदांडी, दगडी, शाळी हे प्रकार आहेत - गुगल

💮धनुभाऊ: जुधळे , हे संकरीत नाहीत

💮सुचिकांत: सोलापूर जिल्ह्यात मंगळवेढा परिसरात उत्पादन होते.

💮धनुभाऊ: तेच रब्बी मध्ये घेतात व संकरीत ( हायब्रीड ) नाहीत.

💮प्रसाद हेन्द्रे‬: कदाचित हे सगळे एकच् असू शकतात, नामबाहुल्यामुळे इतकी नावं.

💮धनुभाऊ: लातूर मध्ये रेणापूर च्या काही भागात मांजरा नदी काठाने पण रब्बी ज्वारी घेतली जाते.

💮अभिके: दादर पण ऐकलाय मी प्रकार ज्वारीचा.

💮प्रसाद हेन्द्रे: हा वाण पारंपारिक अत्यंत चविष्ठ, काटक आणि कडक आहे. २-३ पावसात सुद्धा तग धरतो, शेतकरी सहसा पिकांस मुकत नाही, काही तरी हाताला लागतंच.

💮मृण्मयी...मृणाल: अच्छा!!

💮प्रसाद हेन्द्रे‬: त्यांच्यात तेलबियांची पीकं जसं करडी, काऱ्हळे आणि तूरीसारखी पिकं सुद्धा अांतरपीक म्हणून घेवू शकतात. दादर- ऐकिवात नाही.

💮धनुभाऊ: रब्बी ज्वारी मध्ये तूर घेत पण नाही येत पण नाही  ,
खरीप ज्वारीत तूर घेतात. खरीपात संकरीत ज्वारी ( हायब्रीड ) घेतली जाते

💮प्रसाद हेन्द्रे‬: धनंजय, धन्यवाद! पुस्तकी शेतकरी असल्याचे दुष्परिणाम! कुठल्या डाळी घेतल्या जातात??

💮मृण्मयी...मृणाल: यांचे काही आरोग्यविषयक फायदे?? मला असे जाणवते की ज्वारी,बाजरी हि पचायला जड असते?

💮धनुभाऊ: गव्हा पेक्षा पचनास हलके असतात पण
वैद्य जास्त प्रकाश टाकू शकतील

💮मृण्मयी...मृणाल: अच्छा!!

💮शिवकृष्ण सर‬: ज्वारी पचनास हलकी असते , गहू पचनाला थोडा जड असतो,,, बृहणाचे काम गहू चांगले करतो ज्वारी पेक्षा

‪+💮प्रसन्न कुलकर्णी‬: ज्वारी पचायला हलकी.

💮धनुभाऊ: जवळपास सर्वच कडधान्य खरीपात (मुग , उडीद , तूर  ) घेतले जाते.  रब्बीत मोहरी करडी घेतात
सुर्यफुल बारा माही. भूईमूग पण बारामाही हरभरा व मसूरी हे रब्बी दाळ वर्गीय

💮प्रसन्न कुलकर्णी‬: आणि बाजरी हलकी पण उष्ण.

💮शिवकृष्ण सर‬: बृहन म्हणजे शरीर पोषण. बाजरी लघु रुक्ष, उष्ण, रक्तगामी असते, त्यामुळे उष्णता जास्त होते याने. नाचणी, थंड, पचनाला थोडी जड, पित्तशामक , आणि प्रोटीन मुबलक मिळते

💮प्रमिला ताई‬: मिलो असा एक शब्द धान्याच्या संदर्भात ऐकलेला  याबाबत काही माहिती मिळेल का

💮सुचिकांत: लाल ज्वारी का? अमेरिकेतलं पीक आहे बहुतेक, नक्की माहिती नाही. पाहून सांगतो. मी माझ्या वडिलांकडून ऐकले आहे! खूप लहानपणी - ते एका दुष्काळाबद्दल नेहमी सांगतात. त्या दुष्काळात, लाल ज्वारी, मिलो अमेरिकेतून मदत म्हणून पाठवली होती. तिकडे हे धान्य गुरांना दिले जायचे. जे लक्षात होतं त्या आधारे सांगितले आहे. चुकीची माहिती असल्यास क्षमा.

💮मधुकरजी‬: ज्वारी आणि शाळु व जोंधळा हे वेगवेगळे आहेत .(लालज्वारी लाच मिलु आसे म्हणतात 1972च्या दुष्काळात बाहेरून कुठुनतरी आयात केली होती.असे फक्त ऐकून आहे.)

💮सुचिकांत: अमेरिकेने मदत म्हणून पाठवले होते बहुतेक

💮प्रमिला ताई‬: अच्छा!!

💮मधूकरजी‬: माझ्या फेसबुक वर आहे ज्वारी व नागली

💮सुचिकांत: बरं!!

💮प्रसाद हेन्द्रे: त्याला PR 86 म्हणतात असं वाटत. गुगलबुवाला माहित नाही वाटतं!!

💮प्रसाद हेन्द्रे‬: लाल गहू, मीलो.

💮सुचिकांत: पण त्या फोटोत तर ज्वारी दाखवली आहे

💮आनंद काटीकर सर‬: दादर आणि शाळू हे गावरान ज्वारीचे म्हणजे अस्सल देशी वाणाचे प्रकार आहेत.
खानदेशात दादर तर सोलापूर-सांगली-कोल्हापूरकडे शाळू
नगरची ज्वारी अजूनच वेगळी तेथील हुरड्याला सुरती हुरडा असे म्हणतात.

💮प्रसाद हेन्द्रे‬: मीलो ही ज्वारीच पण दुष्काळीत लाल गहू पण आयात केला होता. पुण्यात शिवाजीनगरच्या शासकीय गोदामात साठवला होता. माहिती बद्दल धन्यवाद!!

💮मधूकरजी‬: शाळु पण पिकतात सह्यद्रीपट्यात आमच्याकडं रब्बीहंगामात (आता वर्षभरात देत जाईल त्या त्या हंगामात इथे चर्चीली गेलेली पिके तीही मी स्वतः क्लीक केलेली .

💮निलीमा: शाळूच्या लाह्या करतात असे ऐकल. नागपंचमीला वापरतात

💮 फडके काका: नाचणी मधुमेहवरही गुणकारी असते. सध्या पाऊस सुरु झाला या सुरुवातीच्या दिवसात रुजणार रान अळू त्याला तेर अळू म्हणतात त्याच फतफत आणि नाचण्याची चुलीवर शिकलेली भाकरी, लोण्याचा गोळा आणि जोडीला फोडणीची मिरची, अहाहा!!!

💮डॉ.प्रज्ञा देशपांडे: नागपुरच्या हिवाळी अधिवेशनात *वाणीचा हुर्डा पार्टी * करतात  * पांढरे पक्षी*!!!

*💮मृण्मयी...मृणाल*: *आज दिवसभरातील चर्चा वाचून मला सुचलेले काहीसे!!!.........🙏.... वैद्य, शेतकरी, शास्त्रज्ञ, शिक्षणतज्ज्ञ, भाषाप्रेमी, भाषातज्ज्ञ, इतिहास तज्ज्ञ, मराठी शाळाप्रेमी, कवी, साहित्यिक, वकील,पोलीस ,अभियंता, पत्रकार, शिक्षक, प्राध्यापक,सरकारी कर्मचारी ..सर्व सर्व क्षेत्रातील  एकत्र आले की *ज्ञानभाषा मराठी* *समूह तयार होतो*